यंदाची नवरात्री २२ सप्टेंबरपासून सुरू होत असून, २ ऑक्टोबरला विजयादशमीने या उत्सवाची सांगता होईल. आदिशक्ती दुर्गा देवीच्या नऊ रूपांच्या पूजनाचा हा उत्सव केवळ महाराष्ट्रातच नाही, तर संपूर्ण भारतात मोठ्या उत्साहात साजरा होतो. प्रत्येक दिवसाची एक खास कथा आणि आध्यात्मिक महत्त्व आहे. या नऊ दिवसांत भक्त देवीच्या नऊ रूपांची पूजा करून तिच्याकडून शक्ती, समृद्धी आणि आशीर्वाद प्राप्त करतात.
नऊ देवी आणि त्यांचे विशेष रंग
नवरात्रीच्या प्रत्येक दिवसासाठी एक विशेष रंग आणि देवीचे रूप ठरलेले आहे, जे त्यांच्या गुणांचे आणि शक्तीचे प्रतीक आहे.
- सोमवार, २२ सप्टेंबर – पांढरा (शैलपुत्री): हा दिवस हिमालय कन्या शैलपुत्री देवीचा असतो. पांढरा रंग शुद्धता, शांती आणि ज्ञानाचे प्रतीक आहे.
- मंगळवार, २३ सप्टेंबर – लाल (ब्रह्मचारिणी): तप आणि त्याग करणाऱ्या ब्रह्मचारिणी देवीची या दिवशी पूजा होते. लाल रंग शौर्य, साहस आणि प्रेमाचे प्रतीक आहे.
- बुधवार, २४ सप्टेंबर – रॉयल ब्लू (चंद्रघंटा): आपल्या कपाळावर चंद्र धारण करणाऱ्या चंद्रघंटा देवीची पूजा केली जाते. हा रंग शांतता आणि दैवी ऊर्जेचे प्रतिनिधित्व करतो.
- गुरुवार, २५ सप्टेंबर – पिवळा (कूष्मांडा): हसण्यामुळे संपूर्ण विश्वाची निर्मिती करणाऱ्या कूष्मांडा देवीची पूजा होते. पिवळा रंग आनंद, उत्साह आणि नवचैतन्य दर्शवतो.
- शुक्रवार, २६ सप्टेंबर – हिरवा (स्कंदमाता): बाल स्कंदाची माता असलेल्या स्कंदमातेची पूजा केली जाते. हिरवा रंग निसर्ग, समृद्धी आणि वाढीचे प्रतीक आहे.
- शनिवार, २७ सप्टेंबर – राखाडी (कात्यायनी): महिषासुराचा वध करणाऱ्या कात्यायनी देवीची पूजा होते. हा रंग नकारात्मक शक्तींपासून संरक्षण आणि आत्मविश्वासाचे प्रतीक आहे.
- रविवार, २८ सप्टेंबर – केशरी (कालरात्री): वाईट शक्तींचा नाश करणाऱ्या कालरात्री देवीचा दिवस. हा रंग सकारात्मक ऊर्जा आणि उत्साहाचे प्रतीक मानला जातो.
- सोमवार, २९ सप्टेंबर – मोरपंखी हिरवा (महागौरी): भगवान शंकराला प्राप्त करण्यासाठी कठोर तपस्या करणाऱ्या महागौरीची पूजा केली जाते. हा रंग सौंदर्य, शांती आणि शांततेचे प्रतीक आहे.
- मंगळवार, ३० सप्टेंबर – गुलाबी (सिद्धिदात्री): सर्व सिद्धी प्रदान करणाऱ्या सिद्धिदात्री देवीची पूजा केली जाते. गुलाबी रंग प्रेम, दयाळूपणा आणि सौहार्दाचे प्रतीक आहे.
पूजेचे विधी आणि उत्सव
नवरात्रीची सुरुवात घटस्थापना करून होते. या दिवशी घरात एक कलश स्थापित करून दुर्गा देवीची मूर्ती किंवा फोटोची स्थापना केली जाते. संपूर्ण नऊ दिवस देवीला नैवेद्य दाखवला जातो आणि दररोज आरती केली जाते. अष्टमी आणि नवमीला कन्यापूजन करून लहान मुलींना देवीचे स्वरूप मानले जाते आणि त्यांचा आशीर्वाद घेतला जातो.
नवरात्रीमध्ये, विशेषतः गुजरातमध्ये, गरबा आणि दांडिया खेळले जातात. रात्रीच्या वेळी पारंपारिक वेशभूषा करून नऊ दिवस चालणारे हे नृत्य सोहळे उत्सवाला वेगळीच शोभा देतात. बंगालमध्ये हा उत्सव दुर्गा पूजा म्हणून साजरा होतो, जिथे भव्य मंडप आणि देवीच्या सुंदर मूर्तींची स्थापना केली जाते.
